Afrika Journaal 1999

Het vliegtuig komt aan op de uitgestrekte vlakte (plains) aan de voet van de Kilimanjaro: de berg van het water. Dit is de hoogste berggroep van Afrika: de top meet 5800 meter boven de zeespiegel. Het voelt tropisch warm; het is om acht uur in de morgen al 25 graden. De hal van het vliegveld is een klein wit gebouw. Er staat een landrover voor me klaar; achter het stuur zit Mussa met wie ik vier weken zal optrekken. Op weg naar de stad Arusha staan bomen met gele en oranje bloesem. Langs de weg lopen mensen met gele jerrycans water op hun hoofd. Sommigen fietsen met hun jerrycan of vervoeren er een paar op hun ezel. We komen ook mensen tegen met manden bananen op hun hoofd. Sommige auto's zijn afgeladen met bananen En met mensen die over de rand lijken te vallen. Ik zie Afrikaanse hutten. Wat een indrukken! Het is nog moeilijk te beseffen, maar ik ben werkelijk in Afrika!

Website van NDUTU

Ndutu is de naam van de lodge: het hotel op de savanne waar ik woonde in een tent en mijn maaltijden uit en in het goed geoutilleerde restaurant kon krijgen; de manager Aadje Geertsema is Nederlands

Het Grote Moeras

Op het grote moeras komen verschillende valleien uit. Daaruit komen groepen wildebeesten aanstormen. Er zijn verschillende drinkwaterplaatsen in het moeras. Stofwolken in de verte betekenen nieuwe groepen dorstige wildebeesten en zebra's. Naderbij gekomen zien we dat de leeuwin ook van de partij is. Als iedereen in het water is, schiet ze ineens vanuit haar schuilplaats te voorschijn.

Ze overvalt een jong dier dat te laat is en in de war raakt. Ze wacht het aan de kant op en grijpt het bij de strot. Vaak heb ik gezien dat het slachtoffer niet in één keer wordt gedood. Een leeuwin verzamelt meer voedsel dan zij nodig heeft. Als ze volgegeten is komen de hyena's en gieren hun portie halen.

Het grote moeras wordt ondertussen bevolkt door duizenden wildebeesten en zebra's. De grond dreunt onder het gestamp van de gnoe en de galop van de zebra. De bewegingen die de kuddes met elkaar maken zijn een lust voor het oog. Er komen groepen binnen en er vertrekken weer groepen. Met elkaar vormen ze rechte lijnen, cirkels en spiralen. Hier begint mijn zin in het tekenen.

Alles beweegt; niet alleen het enkele dier zelf, maar ook de kuddes op zich en ten opzichte van elkaar. Het is een moeilijk begin. Later zal blijken dat het tekenen in het veld zich naar de omstandigheid van het moment vanzelfsprekend ontwikkelt. Het plezier van het tekenen zal het evenwicht brengen en het verwerken van al deze ervaringen in kaart brengen.

Dik-dik

Dik-dik is een door heer Kirck ontdekte antilopensoort . Ze zijn zo'n 38 cm hoog. Vaak zie ik ze in het struikgewas langs de kant van de weg. Ze hebben een neus die zeer beweeglijk is, een kuifje tussen hun oren boven op hun kop en grote ogen. Ik wil ze graag tekenen maar ze zijn zo ontzettend snel weg dat ik er niet eens aan toe kom mijn tekenspullen uit te pakken. Telkens als ik zo'n dik-dik zie, voel ik me blij verrast over zo'n mooi schepsel. Ze zijn vaak met twee of drie bij elkaar.

De hippo

We ontdekken grijze bulten in het water, ze vormen onbeweeglijke eilanden. De hippo ofwel het nijlpaard ligt het grootste deel van de dag in het water. Het enige dat je ontwaart is dat hij zo nu en dan een hoeveelheid water omhoog 'proest'. 's Nachts komt hij eruit en scharrelt naar voedsel. Overdag komt hij zelden uit het water. Ik heb eenmaal een vrouwtjeshippo op de oever gezien. Het is dan heel gevaarlijk om in haar buurt te komen, vooral als zij een jong heeft. Het nijlpaard ontsteekt dan in woede en kan vreselijk hard lopen. [ Nijlpaard 325 x 150 cm acryl op papier 1999 met Annette Splinter ]

De oostelijke toegangspoort tot de Serengeti

Vanuit de oostelijke toegangspoort, die op de Naabi heuvel ligt, rijden we de volgende dag het nationaal park Serengeti in (in het Swahili het woord voor plains). De oppervlakte is zo groot als Nederland.Het lange gras is door de zon witgeel gedroogd. Op deze uitgestrekte grasvelden steken boven het hoge gras termietenhopen uit. Daarin leven de mangoesten.

Door vele vulkaanuitbarstingen in vroeger tijden zijn zeer ongewone bouwsels ontstaan. Ze worden 'kopjes' genoemd, zijn imposant groot en hebben prachtige structuren. Het lijkt alsof iemand enorme brokken steen op elkaar gegooid heeft. Het zijn goede schuilplaatsen voor de grote katten. Ze slaan de voorbijtrekkende kudden gade.Dit is het gebied waar de grote migratie van wildebeesten, zebra's en gazellen naar het noorden begint als de jonge beesten sterk genoeg zijn om de 3200 kilometer lange tocht te maken. Ze doen er een jaar over.

Emoties

Door de overweldigende hoeveelheid wildebeesten -ik zit er nu echt helemaal tussen- kan ik mijn emoties niet meer de baas. Het is niet meer het individu waarmee ik me kan identificeren. Ik word gedwongen me over te geven aan een ervaring waarvan ik besef dat ik die verloren heb in de samenleving waarin ik gewend ben te functioneren.

We bewegen ons vervolgens 'kruipdoor sluipdoor' tussen zebra's en wildebeesten. In rijen lopen moeders met hun kroost een richting uit. Ze kruisen elkaar, passeren elkaar en komen elkaar tegen. Ze lijken er allemaal zeker van dat ze de goede kant uitlopen. Het blijken aparte groepen te zijn. Toch is er eenheid in al die rusteloosheid. [ 1999 - Portret van een Gnoe ]

Mussa, mijn gids

Mussa kent zijn land als zijn lijf en ontdekt het dier dat daarin leeft veel eerder dan ik. Hij heeft in de verte leren kijken en voelt intuítief aan dat er op grote afstand, niet met het blote oog te overbruggen, een dier is. Zonder hem had ik geen dier gezien. Midden op de dag ontdekt hij op de plains een honingdas. Dat is erg ongebruikelijk want het is een nachtdier. Deze das is dertig centimeter hoog. Hij is dol op honing en wordt geholpen door 'de honingwijzer' om die lekkernij te vinden.

Deze vogel heeft daar zelf ook baat bij want de honingdas rijt met zijn scherpe klauwen de honingraat open. De honingwijzer kan dan ook meesmullen. De honingdas kan overigens zijn mannetje staan. Getuige het verhaal van een honingdas die met een leeuw vecht en zich fel verzet en er levend vanaf komt. Beiden worden gehavend; ook de leeuw komt er niet zonder kleerscheuren af. 'Onze' honingdas holt snel over de plains en kruipt in één van zijn holen. Vervolgens komt hij er weer uit en verdwijnt in zijn volgende huis. Ik maak een opname van één minuut. Ik vind dat ik erg veel geluk heb.

Zoektocht naar juiste kleur

Terug in het kamp maak ik elke dag de kleuren aan die ik gezien meen te hebben. De volgende dag kijk ik opnieuw of ze kloppen. Het blijkt een moeilijke zoektocht naar de juiste kleur, want de verschillen in het licht zijn sterk. In de loop van de dag lijken de kleuren te verbleken door de felle zon. Het licht wordt schel. Dat heb ik nog nooit eerder zo sterk ervaren. Eerst weet ik niet hoe ik ermee moet omgaan. In de loop van de tijd vind ik toch verschillende kleuren waar ik erg tevreden mee ben.

Hugo van Lawick

We bezoeken het verlaten kamp van Hugo van Lawick, vlak naast het kamp waar ik logeer. Ik besluit hem op te zoeken zodra ik terug ben in Arusha.

Hugo van Lawick werkte 35 jaar in Tanzania als natuurfilmer. Tijdens de voorbereidingen van mijn reis naar Tanzania ben ik zijn naam vaak tegengekomen. Ik heb bijna al zijn films gezien. Veel opnamen zijn gemaakt in de omgeving van Ndutu. [ Hugo von Lawick met de zeefdruk in Amsterdam ]

Bedankt Afrika

De laatste dag ontmoet ik Hugo van Lawick in Arusha. Hij is een open en vriendelijk mens. Het is een zeer vreugdevolle ontmoeting voor mij.

Bedankt Afrika. Bedankt Mussa voor je geduld. Bedankt Ndutu voor je prachtige landschappen. De enorme uitgestrektheid is voor mij een ruimte vol stilte waar zelfs nooit een fluistering in is doorgedrongen. Ik sluit me aan bij een citaat van Marian Zuure: 'Rond Ndutu draait de wereld'. [ De Laatste Gnoe ]